Halyeygii Brazil ee Pele ayuu waqtigiisu dhamaaday maanta, waxaana ugu dambayn lagu dhawaaqay inuu geeriyooday kaddib 26 maalmood oo lagu hayay qolka meydka oo la dhigay bilowgii bishan December iyadoo ay xaaladdiisu geeri iyo nolol u dhaxaysay.
Baroor-diiq ayaa ka abilaabantay kubadda cagta dunida oo looga aqoonsan yahay inuu yahay boroqka banooniga, waxaana warbixintan aanu ku eegi doonaa waayihiisii ciyaareed, kooxihiisii, heerarkii xanuunka uu ugu dambayntii u dhintay iyo taariikhdii uu ka tegay.
Magaciisa waxa uu ahaa Edson Arantes do Nascimento (Pele), waxaana uu ku dhintay da’da 82 jir. Sannadkii 2021 ayaa uu ku dhacay xanuunka kansarka oo muddo uu cusbitaalka ugu jiray kaddib la sheegay inuu ka ladnaaday, balse waxa waxyar kaddib haleelay xanuun dhinaca wadnaha ah.
December 3 ayaa ay istaageen kalyuhu, sidoo kalena waxa shaqayn waayey kalyahay, taas oo keentay in la dhigo qolka dadka xaaladdoodu dhimashada tahay ee lagu sii sagootiyo maalmaha ugu dambeeya noloshooda.
Inanta uu dhalay ee Kely Nascimento ayaa qoraal ay soodhigtay barteeda Instagram waxay ku sheegtay in aabbaheed geeriyooday, balse waxay uu qoraalkeedu yimid maalin kaddib markii ay isla barteeda bulshada dhigtay sawir ay la gashay aabbaheed oo sariirta cusbitaalka yaalla.
Pele oo sidoo kale lagu naanaysi jiray ‘O’Rei’ waxa uu ku dhashay magaalada Tres Coracoes ee ku taalla gobolka Minas Gerais ee waddanka Brazil markii ay taariikhdu ahayd October 23, 1940. Waxa uu dunida ka kasbaday in ay u aqoonsato xiddigii ugu fiicnaa taariikhda sannadihii 1958, 1962 iyo 1970kii oo uu dalkiisa u qaaday Koobka Adduunka.
Pele ayaa mar walba lagu xasuusan doonaa waayihiisii kubadda cagta, qaab-ciyaareedkiisii cajiiba ahaa, goolashiisii iyo koobabkii uu ku guuleystay. Waxa Koobabka Adduunka u dheer, guulihii uu gaadhsiiyey kooxda Santos.
November 19, 1969kii, ayaa waxay Santos la ciyaartay Vasco da Gama, waxaana uu ciyaartaas Pele ka dhaliyey goolkiisii 1,000aad ee kubadda cagta.
Isaga oo ay da’diisu aad u yar tahay ayuu caan ka noqday dunida. 15 sannadood oo kaliya markii uu jiray ayuu kooxda koowaad ee Santos u saftay kulan ku taariikhaysan September 7, 1956kii, waxaanay la ciyaareen Cubatao. Isla ciyaartaas ayuu shabaqa soo taabtay oo uu goolkiisa koowaad u dhaliyey Santos. Sannad kaddib ayaa uu xulka qaranka Brazil ka mid noqday. Waxay ahayd July 7, 1957kii markii uu xulka qaranka Brazil u saftay ciyaartiisii koowaad, waxaana uu ka hor tegay dalka ay colaadda ciyaareed ka dhaxayso ee Argentina. Kulankaas oo ka dhacay garoonka Maracana waxa Brazil lagaga badiyey 2-1.
Boqorkii Koobka Adduunka
Koobkii Adduunka ee lagu qabtay Sweden 1958kii ayaa uu Pele ka mid noqday xiddigaha xulka Brazil iyadoo ay da’diisu ahayd 17 jir. Tababare Vicent Feola ayaa u yeedhay oo xulkiisa kusoo darsaday. Waxa uu noqday ciyaaartoygii ugu da’da yaraa ee abid Koobka Adduunak dheela. Ciyaartii ugu dambaysay ee finalka ayaa uu laba gool dhaliyey iyaga oo 5-2 ku garaacay Sweden oo ay koobka ka qaadeen.
1962kii ayaa Koobka Adduunka lagu qabtay Chile. Waxay u ahayd markii labaad ee uu ka qayb=-gelayo Koobka Adduunka, balse markan xirfad ahaan, khibrad ahaan iyo xataa magac ahaanba horumar badan ayuu sameeyey.
Wacdaro ayuu ka dhigay koobkan, waxaana uu mar kale dalkiisa u qaaday koobka, iyaga oo noqday dalkii labaad ee laba-jeer oo isku xiga ku guuleysta Koobka Adduunka. Waxa uga horreeyey Talyaaniga.
1966kii ma ahayn sannad u wanaagsan Pele iyo xulkiisa Brazil, sababtoo ah waxa Koobka Adduunka ay kaga baxeen niyad-jab, iyadoo Ingiriisku ku guuleystay sannadkaas. Laakiin isma aanay dhiibin, waxaana Pele uu markii saddexaad Koobka Adduunka u qaaday xulkiisa sannadkii 1970kii.
Ciyaartii sagootinta
Xulka dalkiisa la googooyey ee Yugoslavia ayaa uu ka hor tegay ciyaartiisii ugu dambaysay kubadda cagta caalamiga ah isaga oo metelayay Brazil. Ciyaartan ayaa dhacday July 18, 1971. Sannadkii 2013kii, ayaa la siiyey abaal-marinta Ballon d’Or oo lagu maamuusay, iyadoo laba sannadood kaddibna uu wargeyska France Football shaaciyey inuu xaq u lahaa toddoba Ballon d’Or.
Waqtigii Saints, Cosmos iyo gunaanadkii xirfaddiisa
Intii u dhaxaysay 1956 illaa 1974kii, Pele waxa uu u ciyaaray kooxdiisii koowaad oo ahayd Santos, taas oo uu si degdeg ah uga noqday xiddigoodii ugu fiicnaa taariikhda. Waxa uu u saftay 1,118 ciyarood oo uu u dhaliyey 1.087 gool. Pele ayaa kooxdan u qaaday 20 koob oo isugu jiray Campeonatos Paulista, Serie A iyo Rio Sao Paulo. Waxa wehelinayay laba Copa Libertadores, laba Intercontinental iyo Intercontinental Cup Winners’ Cup.
1975kii, Pele ayaa u wareegay kooxda New York Cosmos ee waddanka Maraykanka, waxaanu u ciyaaray laba sannadood. Intii uu ka ciyaarayay Maraykanka hoos uma aanay dhicin gool-dhalintiisu, waxaanu u saxeexay 64 gool oo laba sannadood gudahood ah.
Sannadkii 1977kii ayuu tiiriyey kabaha kubadda cagta oo uu ka fadhiistay ciyaaraha. Waxa mar dambe loo magacaabay safiirka Qaramada Midoobay, waxaanu ka qayb-galay filinkii Evasion ama guusha ee 1981kii la sameeyey. 1994kii ayaa loo doortay wasiirka ciyaaraha ee Brazil, balse si degdeg ah ayuu uga muruxsaday siyaasadda isaga oo kaliya ku koobnaaday ciyaaraha.
Maanta oo ay taariikhdu tahay December 29, 2022 ayaa si rasmi ah loogu dhawaaqay inuu geeriyooday Pele. Boqor ayaa ka tegay kubadda cagta.
